Занҳое, ки барои мард маҳрам ҳастанд

Дар шариати Ислом гурӯҳе аз занҳое ҳастанд, ки никоҳи онҳо барои марди мусалмон ҳаром ва ба ҳеҷ ваҷҳ ҷоиз нест. Ин гурӯҳи занҳоро маҳрамҳо мегӯянд. Маънои маҳрам ин аст, ки никоҳ кардан ба он зан ҳаром аст.

Занҳои маҳрам дар шариат ду қисм ҳастанд.

Қисми якум маҳрамҳои абадӣ. Маҳрамҳои абадӣ гуфта занҳоеро мегӯянд, ки то охири умр никоҳи онҳо барои мард ҳаром аст, мисли модар, хоҳар, модарарӯс ва ғайраҳо.

Қисми дуюм маҳрамҳои муваққатӣ. Маҳрамҳои муваққатӣ гуфта занҳоеро мегӯянд, ки никоҳи онҳо як вақти муайян барои мард ҳаром аст, пас аз байн рафтани баъзе сабабҳо, никоҳи онҳо ҷоиз мегардад, мисли хоҳари ҳамсар ва ё хешовандони наздики ҳамсар.

Дар шариати Ислом бо се сабаби раъиси занҳо маҳрам мегарданд: 

1)Бо сабаби хешовандӣ.

2)Бо сабаби қудогӣ.

3)Бо сабаби ширдиҳӣ.

Ҳамаи намуду сабабҳои маҳрамиро Аллоҳ дар китобаш дар сураи Нисо ояти 23 муфассалан баён кардааст.

حرمت عليكم اماهتكم و بناتكم و اخواتكم و عماتكم و خالتكم …

Ин ояти карима тамоми маҳрамҳоро бо ақсому намудҳояш зикр кардааст.

Қисми аввал маҳрамҳое, ки то охири умр маҳрам мемонанд ё худ он занҳое, ки маҳрами абадӣ ҳастанд. Ин маҳрамҳо аз ҷиҳати хешу таборӣ ҳашт нафаронанд ва инҳо мебошанд:

Модарон, духтарон, хоҳарон, аммаҳо, холаҳо, духтарони бародар, духтарони хоҳар.

Модар маҳрами абадӣ аст ва ба қатори модар модарбузургу момоҳо, инчунин модари падар ва момоҳои падарӣ низ дохил мешаванд.

Ба қатори духтарон бошад духтар, духтари духтар, духтари писар ва тамоми наберагону аз онҳо хурдтар ҳар духтаре, ки аз писару духтари шумо ба дунё меояд, дохил мешавад.

Ба қатори хоҳарон тамоми хоҳар чӣ хоҳари модарӣ, чӣ падарӣ бошад, дохил мешавад.

Ба қатори аммаҳо аммаи худ, аммаи падар, аммаи модар, хуллас тамоми нафаре, ки аз ҷиҳати модару падар амма ҳаст, дохил мешавад.

Ба қисми холаҳо холаи худ, холаи падар, холаи модар. ҳатто холаҳои бобову бибӣ низ дохил мешавад.

Ба қатори духтарони бародар наберагони хурду бузурги бародар низ дохил мешавад. Инчунин ба қатори духтарони хоҳар тамоми наберагону насли хоҳар дохил мешавад.

Ин буд ҳашт қисми маҳрамҳои насабӣ. Мегузарем ба занҳое, ки ба сабаби ақди никоҳ ва ё чигунае, ки дар урф мегӯянд, қудоӣ  маҳрам мегарданд.

Якум зане, ки барои мард маҳрам ҳаст ва тамоми умр маҳрам мемонад ин модарарӯс мебошад. Модари зан маҳрамӣ абадӣ аст. Агарчи зан вафот кунад ва ё шавҳараш занро талоқ диҳад, ҳам модари он зан барои ин мард маҳрам боқӣ мемонад ва ба ҳеҷ ваҷҳ, ҳамчун номаҳрам бо ӯ муомила кардан ҳалол нест. Аллоҳ дар Қурон мегӯяд:

و امهات نسائكم

Модарони ҳамсаронатон барои шумо маҳрам ҳастанд.

Бо иттифоқи тамоми уламо ба маҳзи он, ки байни зану мард ақди никоҳ баста мешавад, модари он зан, ки хушдомани мард ҳаст, маҳрами абадӣ мегардад. Ҳатто он мард ба арӯсаш даст нарасонида талоқ диҳад ҳам модари он арӯс ба ин мард маҳрам боқӣ мемонад.

Инчунин, духтари ҳамсар ё худ духтарандар барои мард маҳрами абадӣ аст. Вақте марде бо зане хонадор шавад ва он зан аз шавҳари пештарааш духтар дошта бошад, он духтар ба шавҳари модараш маҳрами абадӣ мегардад ва ҳатто пас аз муддате он мард бо модари ин духтар ҷудо шавад ҳам он мард бо ин духтар маҳрам мемонанд. 

Аллоҳ дар Қурон мегӯяд:

و ربائبكم اللاتي في حجوركم من نسائكم اللاتي دخلتم بهن فان لم تكونوا دخلتم بهن فلا جناح عليكم

Духтарони ҳамсароне, ки пас аз никоҳ бо онҳо ҳамбистар шудед ва ҳамчун духтари шумо дар хонаи шумо зиндагӣ мекунанд, барои шумо маҳрам ҳастанд.

Ояти карима маҳрам гаштани духтарандарро ба ҳамбистарӣ бо модараш муқайяд кардааст. Аз ин хотир, агар марде бо зане никоҳ кунаду ба он зан даст нарасонида талоқ диҳад, духтарони он зан ба ин мард маҳрам намегарданд.

Аммо, пас аз ҳамбистарӣ духтару наберагони он зан, чӣ наберагони духтарӣ бошад, чӣ наберагони писарӣ ба мард маҳрами абадӣ мегарданд.

Инчунин зане, ки ба сабаби никоҳ ва қудо шудан маҳрами абадӣ мегардад, ин келин мебошад. Хусур ба арӯсаш тамоми умр маҳрам боқӣ мемонад. Инчунин арӯсони наберагон, ҳам наберагони писарӣ ва ҳам наберагони духтарӣ маҳрами абадӣ ҳастанд. 

Аллоҳ мегӯяд:

و حلائل ابنائكم الذين من اصلابكم

ва арӯсони фарзандони зодаи шумо ба шумоён маҳрам мебошанд.

Инчунин модарандар ва ё ҳамсари падар, ки модари зодаи мард нест, маҳрами доимӣ мебошад. Агар падаре занеро ба ақди никоҳаш гирад, ҳатто бо он зан ҳамбистарӣ накарда аз ӯ ҷудо шавад ҳам, он зан ба фарзандони ин мард маҳрами абадӣ мегардад.

Дар замони ҷоҳилият яке аз одатҳои бади арабҳо ин буд, ки пас аз вафоти падар ҳамсари падарро, ки модарандар буд ба никоҳи худ мегирифтанд. Ин одати нафратовари онҳоро оятҳои Илоҳӣ на танҳо аз байн бурд, балки бо бадтарин калимаҳо мазамат карду ҳаром гардонид. Аллоҳ мегӯяд:

و لا تنكحوا ما نكح اباؤكم من النساء الا ما قد سلف انه كان فاحشة و مقتا و ساء سبيلا 

ва ҳаргиз занҳоеро, ки падарони шумо ба никоҳи худ гирифта буданд, шумо барои худ ҳамсар қарор надиҳед, магар ин ки пеш аз нозил шудани ин оят ин амалро анҷом дода бошед, он гузаштааст, аммо пас аз нозил шудани ин оят асло ба он роҳи бад, яъне ба никоҳи худ гирифтани ҳамсари пештараи падар наравед. Баростӣ, ки ин амал ҳам касофатист, ҳам нафратовар, ҳам бадтарин роҳ аст.

Имом Абуҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ мегӯянд, агар наузубиллоҳ марде ба зане муртакиби зино гардад ва ҳатто муртакиби зино нагашта бошаду бо ӯ робитаҳои маҳрамона ва ё чӣ гунае, ки дар урф мегӯянд, муомилаҳои ошиқона дошта бошад, дар ин ҳолат ҳама духтару наберагони он зан ва модару модарбузурги он зан ба он мард маҳрам мегардад ва ҳаргиз бо онҳо издивоҷ кардани он мард саҳеҳ нест. Барои он, ки дар мазҳабӣ ҳанафӣ камтарин робитаи маҳрамӣ, хоҳ аз тариқи машрӯъ бошад, хоҳ аз роҳи ҳаром наздикони занро маҳрам мегардонад.

Аммо ҷумҳури уламо мегӯянд, зино мисли никоҳи шаръӣ нест, аз ин хотир ба сабаби зино касе маҳрам намегардад.

Давом дорад…..

Муслима Нурмуҳаммадӣ